- Jan Gać, RAJ UTRACONY. Pierwsze misje jezuickie w Ameryce. Śladami chrześcijaństwa, WAM, Kraków 2006, s. 216.
W II połowie XVII wieku poeta angielski, John Milton, stworzył "Raj utracony" - poemat biblijny w 12 pieśniach, uznany za jedno z wielkich arcydzieł literackich. Wydawnictwo WAM przygotowało książkę pod tym samym tytułem, ale niewiele ma ona wspólnego z problematyką biblijną. To wspaniała opowieść o owianym legendą rzekomym państwie jezuitów zorganizowanym w II połowie XVII wieku w Ameryce Południowej, na pograniczu dzisiejszych państw: Paragwaju, Argentyny i Brazylii. Wbrew legendzie nie było to państwo ale zadziwiający w swej ewangelicznej prostocie "Święty eksperyment". W osadach (zwanych redukcjami) jezuici skupili Indian ze szczepu Guarani, budując z nimi zręby zupełnie nowego społeczeństwa, opartego na przesłankach ewangelicznych. "Święty Eksperyment" jezuitów przetrwał do lat siedemdziesiątych XVIII wieku. Niewiele dziś o nim wiemy. Jednak dzięki książce - wzbogaconej fascynującymi zdjęciami przyrody i zachowanych zabytków kultury chrześcijańskiej Ameryki Południowej - dowiadujemy się sporo. "Raj utracony" ma szansę stać się prawdziwym bestsellerem na polskim rynku księgarskim.
Prof. dr hab. Franciszek Ziejka